چالاککەرەوە

کۆمیسیۆنی بەردەوامی پێکووتە (ستیکۆ) ئامۆژگاری پێکووتەی چالاککەرەوە بۆ هەموو کەسێك دەکات کە تەمەنی لەسەرو 12 ساڵەوە بێت. ڤاکسینی بیرخستنەوە دەبێت لەگەڵ ڤاکسینی mRNA و لانیکەم ٦ مانگ دوای دوا ژەمی ڤاکسین یان تووشبوون بە SARS-CoV-2 بدرێت. لە حاڵەتە تاکەکەسییە ڕەواکاندا، ڕەنگە ماوەیەکە بۆ ٤ مانگ کەم بکرێتەوە.

کۆمیسیۆنی بەردەوامی پێکووتە(ستیکۆ) ئامۆژگاری پێکووتەی چالاککەروەی دووهەم دەکات بۆ ئەو کەسانەی سەرو 60 ساڵن، دانیشتووانی وە هەروەها کارمەندانی خەڵوەتگەکان، کەسانێك کە مەناعەی لاوازیان هەیە سەرو پێنج ساڵ هەروەها کەسانی کارمەند لەبواری پزیشکیدا وە لەبواری خزمەتگوزاریدا.

پێکووتە چالاککەرەوەی دووهەم پێویستە لەلای کەسانی کە تەندروستیان لەژێر مەترسیدایە بەلای کەممەوە سێ مانگ لە دوای پێکووتەی چالاککەرەوەی یەکەم بە یەکێك لە پێکووتەکانی-ئێم ئاڕ ئێن ئەی ڕووبدات. کەسانی کارمەند لە بواری پزیشکی وە پەرستاریدا پێویستە پێکووتەی چالاککەرەوەی دووهەم بەلای کەممەوە لەدوای شەش مانگ وەربگرن.

کەسانێك، کە لە دوای پێکووتەی چالاککەرەوەی یەکەم تووشی نەخۆشی-سارس-کۆڤ-2 بوون، ئەوە پێویست ناکات پێکووتەی چالاککەرەوە وەربگرن.

هەروەها لە دوای تووشبوونێك-بەکۆرۆنا ئامۆژگاری بە وەرگرتنی پێکووتەی چالاککەرەوە دەکرێت. ئەگەر تووشبوونەکە دوای وەرگرتنی پێکووتەی یەکەم یان دووهەم دۆزی پێکووتەکە ڕوویدا، ئەوە پێویستە پێکووتەی چالاککەرەوە لە ماوەی 3 مانگ دوای تووشبوون بە نەخۆشیەکە وەربگیردرێت واتە، لە دوا پێکووتەکەوە وەربگیردرێت. هەروەها کوتانێکی بیرخستنەوە پێشنیار دەکرێت بۆ ئەو کەسانەی کە کوتان نەکراون کە سێ یان زیاتر تووشی کۆرۆنا بوون بۆ بەدەستهێنانی باشترین بەرگری لەش (بەرگری تێکەڵاو).

زانیاریە زانستیەکان ئەوە نیشان دەدەن، کە پێکووتەی چالاککەروە دەبێتە هۆی پاراستنێکی بەرزی نەخۆشیەکە. لەبەرئەوەی هیچ مەترسیەکی تایبەت لە کاتی خۆکووتاندندا سەبارەت ئافرەتانی دووگیان دەرنەکەوتووە، ئەوە هەمان ئامۆژگاری گشتی بۆ هەمووان سەبارەت پێکووتەی چالاککەرەوە بۆ ئافرەاتانی دووگیان دەشێت. ئەمە ئەوە دەگەیەنێت، کە ئافرەاتنی دووگیان کە دوو پێکووتەیان لە خۆیان داوە بە بەدەر لە تەمەن لە دوای 2 هەم. لەسێ مانگی دووگیانیدا ئامۆژگاری بە پێکووتەی چالاککەروە دەکرێت بە یەکێك لە پێکووتەکانی-ئێم ئاڕ ئێن ئەی کۆمیرناتی بەمەرجی تێپەڕبوونی ماوەی 3 مانگ لەگەل پێکووتەی یەکەمدا.

ئامۆژگاری بە پێکووتەی چالاککەرەوە دەکرێت بەیەكجار لە دۆزی پێکووتەکە لەیەکێك لە هەردوو پێکووتەی-مۆڵەت پێدراوی ئێم ئاڕ ئێن ئەی (کۆمیرناتی سەر بە بیۆنتێك/فایزەر یان سپایکڤاکس سەر بە مۆدێرنا). بەهۆی پرۆفیلی لایەنە خراپە جیاجیاکانی پێکووتە، بەتایبەت لەلای مرۆڤە گەنجەکان لە ژێر تەمەنی 30 ساڵەوە ئەوە بۆ سەلامەتی تەنها پێکووتەی بیۆنتێك/فایزەر دەدرێت وەك پێکووتەی چالاککەرەوە. وەك پێکووتەی چالاککەرەوە بە پێکووتەی بیۆنتێك/فایزەر دەبێت دۆزی تەواوەتی لە پێکووتەکە وەربگیردرێت، بەڵام پێکووتەی چالاککەرەوە بە پێکووتەی مۆدێرنا تەنها نیوەی دۆزی یەکەم جار لە پێکووتەکە.

نەخێر، کۆمیسیۆنی بەردەوامی پێکووتە (ستیکۆ) ئامۆژگاری بە پێکووتەی چالاککەرەوە دەکات لە جۆری پێکووتەی- ئێم ئاڕ ئ ئەی کۆمیرناتی سەربە بیۆنتێك یان سپایکڤاکس سەربە مۆدێرنا. پێکووتەی کۆڤید-19 نووڤاکسۆڤید سەر بە نۆڤاڤاکس کە لەسەر بنەمای پرۆتین دروستکراوە وەك یەکەم پێکووتە بۆ دروستکردنی مەناعە بە کەسانی سەرو 12 ساڵ دەدرێت.

بە شێوەیەکی گشتی هیچ شتێك لەئارادا نیە دژ بەوەی، کە هاوکات پێکووتەیەکی تر لەگەڵ ئەودا وەربگریت.

تەنها سەرما بوونێکی ئاسایی نابێت ببێتە هۆی ئەوەی، کە مرۆڤ نەتوانێت خۆی بکووتێت. ئەگەر کەسێك تای هەبێت ئایا ئەکرێت، کە مرۆڤ لەگەڵ پێکووتەکەدا باشترە چاوەڕێ بکات. لێرەدا پێویست دەکات کە ئەم مەسەلەیە لەگەڵ پزیشکی خێزانیدا یەککلایی بکرێتەوە.

بەهۆی ئەوەی کە کاردانەوەکان بەشێوەیەکی تاکەکەسی جیاجیان ئەوە ناکرێت بەئاسانی هەڵسەنگاندنی بۆ بکرێت. لێکۆڵینەوەکان ئەوە دەردەخەن، کە پێکووتەی چالاککەرەوە باش وەردەگیردرێت، هەروەك پێکووتەکانی تر لە چوارچێوەی کووتانی یەکەم جاردا.

کەسانێك، کە خۆیان کووتاندووە بە پێکووتەیەكی-کۆڤید-19 کە لە یەکگرتووی ئەوروپا ڕێگەی پێنەدراوە، ئەبێت جارێکی تر ڕیزێك پێکووتە وەربگرنەوە. تەنها بەم شێوەیە دەتوانیت شێوەی کووتێندراو لە یەکگرتووی ئەوروپا وەربگریت. ڕیزە پێکووتەی تازە دەکرێت لە پاش 28 ڕۆژ دەستپێبکات.

ئۆفەری ڤاکسین لە نزیکەی ٧ هەزار ئۆفیسی پزیشکی نیشتەجێ و هەروەها پزیشکانی ددان و دەرمانخانەکان بەردەستە. لە ئەنجامدا دەتوانرێت هەفتانە نزیکەی ٨١٠ هەزار ڤاکسین لە بادن-ڤۆرتمبێرگ بەکاربهێنرێت.

بەڵێ، بۆ ئەوەی پێکووتەی چالاککەرەوە وەربگریت، دەبێت بەڵگەی پێکووتەی یەکەم-وە دووەمی پێکووتە پێشکەش بکەیت لە شێوازی ناسنامە زەردەکەدا. یان بەڵگەنامەی پێکووتەی دیگیتال یان بەڵگەنامەی جێگریپێکووتانەکە، وە ناسنامەیەك کە وێنەی خۆتی پێوە بێت وە هەروەها بۆ ئەو کەسانەی کە مەناعەیان لاوازە یان لەژێر جارەسەری مەناعەدان ئەبێت ڕاپۆرتێکی پزیشکیان پێبێت، یان ڕاپۆرتی پزیشکی سەبارەت بە ئەنجامی پشکنینەکان یان نامەیەك لە پزیشکەوە پێشکەش بکەن.

بەڵگەنامەیەك بۆ پێکووتە دژ بە ڤیروسی کۆرۆنا هەتا ئێستا تەنها لەڕێگەی کۆدی- کوو ئاڕ ەوە لەبەردەستدایە. ناسنامە زەردەکەی کووتاندن کفایەت نیە لەمەودوا. کۆدی-کوو ئاڕ لەسەر بەڵگەنامە دیگیتالەکەی کووتاندن هەیە، کە مرۆڤ یەکسەر لەدوای کووتاندنەکە وەریدەگرێت یان لەدوایدا لەڕێگەی پاسی کووتاندنە زەردەکەەوە لە دوای خۆکووتاندنەکەوە لە دەرمانخانەیەك دەتوانیت وەریبگریت. کۆدی-کوو ئاڕ دەکرێت لەڕێگەی کۆرۆنا-ڤارن-ئەپ یان کۆڤپاس-ئەپ ەوە بخوێندرێتەوە، بەڵام هەروەها بەشێوەی کاغەزیش قەبوڵ دەکرێت.

ئەم پێکووتەیە لەڕێگەی حکومەتی ئیتحادی ناوەندیەوە پارەکەی دەدرێت، ئەمە ئەوە دەگەیەنێت کە کارتی تەئمینی نەخۆشی پێویست نیە. پێکووتە زۆربەی کات پەیوەست نیە بە باری ئیقامەوە وە بۆ هەموانە.